Η συνάντηση υψηλού επιπέδου στην Ουάσιγκτον μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ΝΑΤΟ και της Ουκρανίας σηματοδότησε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι για την πορεία προς την ειρήνη στον πόλεμο της Ουκρανίας που διακρεί εδώ και τρεισήμισι χρόνια. Το πρώτιο βήμα είχε γίνει στην Αλάσκα μεταξύ Ντόναλτ Τραμπ και Βλάντιμιρ Πούτιν.
Θολά παραμένουν τα πράγματα όσον αφορά τις εγγυήσεις ασφαλείας στην Ουκρανία και ποιος θα είναι ο ρόλος της Ευρώπης σε αυτές.
Ο Γερμανός Καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς εξέφρασε την ικανοποίησή του για τα αποτελέσματα της συνόδου κορυφής, δηλώνοντας: «Θα μπορούσε να είχε εξελιχθεί διαφορετικά. Όμως, οι προσδοκίες μου όχι μόνο ικανοποιήθηκαν, αλλά ξεπεράστηκαν», υπογράμμισε από την Ουάσινγκτον.
Παρά την αισιοδοξία, ο Μερτς προειδοποίησε ότι μια ενδεχόμενη σύνοδος κορυφής μεταξύ των Προέδρων Ζελένσκι και Πούτιν πρέπει να προγραμματιστεί με προσοχή.
«Δεν γνωρίζουμε αν ο Ρώσος πρόεδρος θα έχει το θάρρος να παραστεί. Χρειάζεται πειθώ», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Διαφορές ΗΠΑ – ΕΕ: Κατάπαυση του πυρός ή Συνολική ειρηνευτική συμφωνία;
Η σύνοδος ΕΕ–ΗΠΑ αποκάλυψε σημαντικές αποκλίσεις στην προσέγγιση για τον τερματισμό του πολέμου. Ο Πρόεδρος Τραμπ επιδιώκει μια συνολική ειρηνευτική συμφωνία και θεωρεί ότι μια προηγούμενη κατάπαυση του πυρός δεν είναι απαραίτητη.
Αντίθετα, οι Ευρωπαίοι ηγέτες, με επικεφαλής τον Καγκελάριο Μερτς, υπογράμμισαν ότι μια άμεση εκεχειρία είναι απαραίτητη προϋπόθεση για οποιαδήποτε ουσιαστική διαπραγμάτευση.
«Για να είμαι ειλικρινής, όλοι θα θέλαμε να δούμε μια εκεχειρία», δήλωσε ο Μερτς, προσθέτοντας ότι δύσκολα μπορεί να φανταστεί νέα συνάντηση χωρίς να έχει προηγηθεί συμφωνία για κατάπαυση του πυρός.
Σύμφωνα με τον ειδικό σε θέματα ασφαλείας, Ραφαέλ Λος (ECFR), οι διαφορετικές προσδοκίες μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ για τη διαχείριση της σύγκρουσης ενδέχεται να προκαλέσουν εντάσεις: «Ο Τραμπ ευθυγραμμίζεται περισσότερο με τη ρωσική θέση, δίνοντας προτεραιότητα στα μεγάλα ζητήματα πριν από την εκεχειρία», εκτίμησε.
Ανησυχίες για την αξιοπιστία των εγγυήσεων ασφαλείας
Η Ουκρανία παραμένει επιφυλακτική απέναντι σε ενδεχόμενες ρωσικές παραβιάσεις, ακόμη και μετά από ειρηνευτική συμφωνία φόβος που βασίζεται στην εμπειρία της Κριμαίας το 2014. Ο Πρόεδρος Τραμπ δεν έδωσε σαφείς δεσμεύσεις για τις εγγυήσεις ασφαλείας, σημειώνοντας μόνο ότι οι Ευρωπαίοι βρίσκονται στην «πρώτη γραμμή άμυνας», ενώ οι ΗΠΑ «θα πράξουν το καθήκον τους».
Η πιθανότητα επέκτασης διαβεβαιώσεων τύπου Άρθρου 5 του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία, αν και η χώρα δεν είναι μέλος της Συμμαχίας, προτάθηκε από την Πρωθυπουργό της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, στενή σύμμαχο του Τραμπ.
Ειρηνευτική δύναμη καιο ρόλος της Γερμανίας
Ένα ακόμη σενάριο αφορά τη συγκρότηση ειρηνευτικών στρατευμάτων της ΕΕ ή του ΝΑΤΟ για την υποστήριξη εφαρμογής της ειρηνευτικής συμφωνίας. Η συμμετοχή της Γερμανίας παραμένει ανοιχτό θέμα. Ο Καγκελάριος Μερτς τόνισε ότι είναι πρόωρο να ληφθεί απόφαση και ότι οποιαδήποτε αποστολή θα πρέπει να περάσει από έγκριση της Μπούντεσταγκ.
Ο ειδικός Ραφαέλ Λος εξηγεί ότι η ΕΕ εξετάζει διάφορα μοντέλα αποστολής, που περιλαμβάνουν εκπαίδευση ουκρανικών δυνάμεων, υποστήριξη με ναυτικά και αεροπορικά μέσα, αλλά και ενδεχόμενη γερμανική παρουσία επί του πεδίου δεδομένου του μεγέθους και της ευθύνης της Γερμανίας στην Ευρώπη.
Πολιτικές αντιδράσεις και διχασμός στο εσωτερικό της Γερμανίας
Στο εσωτερικό της Γερμανίας, οι πολιτικές δυνάμεις εμφανίζονται διχασμένες. Ο σοσιαλδημοκράτης Άντις Αχμέτοβι (SPD) εμφανίστηκε θετικός στην πιθανότητα συμμετοχής των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων σε ειρηνευτική αποστολή.
Αντίθετα η Άλις Βάιντελ (AfD) προειδοποίησε ότι η Γερμανία μπορεί να βρεθεί εκτεθειμένη σε κινδύνους εάν οι ΗΠΑ αποσυρθούν, ζητώντας προσέγγιση με τη Ρωσία αντί για αντιπαράθεση. Ο Γιαν φαν Άκεν (Die Linke) πρότεινε την ανάπτυξη μιας πολυμερούς ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ, 30.000–40.000 στρατιωτών.
Ο ρόλος του Μερτς στη διεθνή σκηνή
Ο Φρίντριχ Μερτς αναδεικνύεται σε πρωταγωνιστή της ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής. Ήταν αυτός που διοργάνωσε τις προπαρασκευαστικές συνομιλίες για τη σύνοδο της Ουάσιγκτον και φέρεται να έχει καλλιεργήσει προσωπική σχέση εμπιστοσύνης με τον Πρόεδρο Τραμπ.
Μετά την εκλογή του, επισκέφθηκε το Κίεβο για να εκφράσει την αλληλεγγύη της Γερμανίας και της Ευρώπης προς την Ουκρανία. Πολλοί, ακόμη και από την αντιπολίτευση, αναγνωρίζουν πλέον τον αποφασιστικό του ρόλο στην επαναφορά της εξωτερικής πολιτικής στο επίκεντρο της γερμανικής ηγεσίας, σε αντίθεση με την πιο επιφυλακτική στάση του προκατόχου του Όλαφ Σολτς.
Ο Ράφαελ Λος παρατηρεί ότι: «Ο Μερτς έχει έναν ιδιαίτερο τρόπο να χειρίζεται τον Ντόναλντ Τραμπ, ενώ ταυτόχρονα διατηρεί στενούς δεσμούς με τους Ευρωπαίους εταίρους του και Διατυπώνει μια ξεκάθαρη, κοινή ευρωπαϊκή θέση».
Στο πλαίσιο αυτό, τίθεται και το ζήτημα της αναγκαιότητας διεξαγωγής ψηφοφορίας στην Ομοσπονδιακή Βουλή, προκειμένου να εγκριθεί οποιαδήποτε ενδεχόμενη ανάπτυξη των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων (Bundeswehr) εκτός της χώρας.
