Δεν είναι η πρώτη φορά που συνέβη. Θυμάμαι και στην περίπτωση της 12χρονης από τον Κολωνό, η μητέρα της που, αν μη τι άλλο, δεν είχε καταλάβει το μαρτύριο που ζούσε το κοριτσάκι της, είχε αναχθεί σε «μάνα από μυθιστόρημα του Ουγκό». Ετσι και τώρα, ακούω κάτι κορώνες ότι η γυναίκα που πέταξε το τετράχρονο παιδί της στη θάλασσα αφού πρώτα το έβγαλε, μισοπεθαμένο, στο σεργιάνι μαζί με τα δύο αγοράκια της, είναι θύμα της μεταναστευτικής πολιτικής, των συνθηκών που ζουν οι πρόσφυγες στην Ελλάδα, της ανάλγητης κοινωνίας και του συστήματος γενικά. Πόσο προσβλητικό για τις χιλιάδες άλλες μανάδες που έχουν βρει καταφύγιο στην Ελλάδα και, με ή χωρίς άδεια παραμονής, μεγαλώνουν και φροντίζουν τα παιδιά τους με τη σιωπηλή αλλά μεγαλειώδη αξιοπρέπεια του κατατρεγμένου.
Εδώ τώρα ακούσαμε μέχρι και αναφορές και συγκρίσεις με τη «Φόνισσα» προκειμένου να την εξιλεώσουν. Μα είναι δυνατόν; Να κοπτορράπτουμε και να ερμηνεύουμε τη λογοτεχνία ανάλογα με το πώς βολεύει τις κομματικές μας ιδεοληψίες; Η Τέχνη δεν αντιγράφει τη ζωή ώστε να μας προσφέρει βολικές εξισώσεις. Εμπνέεται από αυτήν, δεν την ξεπατικώνει. Στη λογοτεχνία και στη δραματουργία, αντίθετα απ’ ό,τι συμβαίνει στην πραγματικότητα, ο ήρωας είναι πιο σημαντικός από το γεγονός, εκείνος είναι που το καθορίζει. Γι’ αυτό και ο συγγραφέας τον «ξεψαχνίζει», αναδεικνύει συνθήκες που ο ίδιος έχει κατασκευάσει έτσι ώστε να μπορέσει να φωτίσει όλες τις διαστάσεις τους.
Η Φραγκογιαννού, η «Φόνισσα» του Παπαδιαμάντη, δεν είναι μια γυναίκα που σκοτώνει μικρά κορίτσια. Είναι ένας άνθρωπος που ασφυκτιά μέσα στα στενά περιθώρια της γυναικείας μοίρας στα οποία είναι εγκλωβισμένη και η ίδια. Μια γυναίκα χαμένη στα μισά του δρόμου μεταξύ της θείας και της ανθρώπινης Δικαιοσύνης. Και κάθε φορά που σκοτώνει ένα κορίτσι υποφέρει, δεν «ξεμπερδεύει» με κάτι. Ο σκοπός της είναι να σώσει τις γυναίκες, απλώς δεν έχει άλλο τρόπο εκτός από τον φόνο. Η Φραγκογιαννού δεν φονεύει εν ψυχρώ παρόλο που έτσι περιγράφεται. Βρίσκεται σε μόνιμη αποδρομή από την ψυχική ισορροπία, ακολουθεί το φάντασμα της μάνας της και ακολουθείται από αυτό.
Καμία σχέση λοιπόν με τις φόνισσες και τις μητροκτόνους της εποχής μας. Οπως και εμείς, ουδεμία σχέση έχουμε με ήρωες μυθιστορημάτων. Είμαστε προβλέψιμοι, δεν υπάρχει ένας συγγραφέας που θα μας πάρει από το χέρι και θα μας οδηγήσει σε εκείνον το χωροχρόνο της εξιλέωσης. Εξάλλου οι φόνοι που «διαπράττουν» στα έργα τους οι λογοτέχνες δεν διώκονται από τον νόμο.
160 χρόνια Εθνικός Υμνος
Σαν σήμερα, το 1865, οι πρώτοι στίχοι από το ποίημα του Διονυσίου Σολωμού «Υμνος εις την Ελευθερίαν» μελοποιημένοι από τον Νικόλαο Μάντζαρο, καθιερώθηκαν ως ο Εθνικός Υμνος της χώρας από τον βασιλιά Γεώργιο Α’ που τον άκουσε τυχαία στην Κέρκυρα από ορχήστρα πνευστών της Φιλαρμονικής Εταιρείας. Είκοσι χρόνια πριν, ο Μάντζαρος τον είχε υποβάλλει στον Οθωνα ως υποψήφιο «εθνικό άσμα» αλλά η απάντηση ήταν αρνητική και έτσι η Ελλάδα συνέχισε, τότε, να έχει τον ίδιο Εθνικό Υμνο με τη Βαυαρία, τη σύνθεση του Χάιντν που είναι, έως σήμερα, ο ύμνος της Γερμανίας και της Αυστρίας.
Οι περισσότεροι γνωρίζουμε μόνο τις δύο πρώτες τετράστιχες στροφές, άντε και δύο ακόμη, αλλά οι υπόλοιπες 156 είναι ένα σπλάτερ όπου περιγράφονται πολύ παραστατικά οι μάχες των Ελλήνων. Για να καταλήξει – πού αλλού – στη διαχρονική εθνική μας διχόνοια.
