«Καλώς ήρθατε στην κόλαση – από εδώ θα φύγετε μόνο σε μαύρη σακούλα»: Αυτή ήταν η υποδοχή που περίμενε τους κρατουμένους στο Κέντρο Κράτησης Τρομοκρατών (CECOT) του Ελ Σαλβαδόρ, τη μεγαλύτερη φυλακή της Λατινικής Αμερικής.
Στα ανήλιαγα κελιά του CECOT στο Ελ Σαλβαδόρ, οι κρατούμενοι περιγράφουν έναν αληθινό εφιάλτη. Ένας άνδρας ξυλοκοπήθηκε μέχρι λιποθυμίας, άλλοι έβγαιναν από την απομόνωση γεμάτοι μώλωπες, παραπατώντας ή ξερνώντας αίμα. Ένας ακόμα επέστρεψε στο κελί του δακρυσμένος, λέγοντας πως είχε πέσει θύμα σεξουαλικής κακοποίησης.
«Ας τον βαρέσουμε σαν πινιάτα», θυμούνται οι κρατούμενοι να φωνάζουν οι δεσμοφύλακες, ενώ οι ήχοι των χτυπημάτων αντηχούσαν στις μεταλλικές πόρτες. Το αποκαλούσαν «La Isla» – Το Νησί – το πιο τρομακτικό κελί βασανιστηρίων.
Μέσα από 16 μαρτυρίες Βενεζουελάνων, που απελάθηκαν από τις ΗΠΑ με εντοή της κυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ και φυλακίστηκαν στο CECOT για 125 μέρες, η Washington Post αποκαλύπτει τη φρίκη πίσω από τα τείχη της υπερφυλακής. Οι αφηγήσεις τους – οι πρώτες τόσο λεπτομερείς που έχουν δει το φως της δημοσιότητας – κάνουν λόγο για συστηματικούς ξυλοδαρμούς, άρνηση ιατρικής περίθαλψης και πλήρη απομόνωση από τον έξω κόσμο.
Ανάμεσά τους, άνδρες με χρόνιες παθήσεις – διαβήτη, υπέρταση, νεφρική ανεπάρκεια – που είδαν τη ζωή τους να τίθεται εν κινδύνω εξαιτίας της αδιαφορίας των αρχών. Από τους περίπου 250 που απελάθηκαν στη Βενεζουέλα μόλις αυτόν τον μήνα, σχεδόν κανείς δεν είχε καταφέρει να μιλήσει. Περίπου 14.000 κρατούμενοι παραμένουν σήμερα στο CECOT. Ελάχιστοι έχουν αποφυλακιστεί. Ακόμη λιγότεροι τολμούν να καταγγείλουν δημόσια όσα έζησαν.
Ένα κελί για 80 ψυχές – «Θα φύγετε μόνο μέσα σε μαύρη σακούλα»
Κάθε ομαδικό κελί στο CECOT φιλοξενούσε περίπου 80 κρατούμενους. Οι Βενεζουελανοί κρατούνταν σε ξεχωριστά κελιά, όπου βρίσκονταν μέχρι και 20 άτομα ταυτόχρονα. Τα φώτα έμεναν αναμμένα όλο το 24ωρο, οι άνδρες κοιμούνταν σε μεταλλικά κρεβάτια, χωρίς μαξιλάρια ή σεντόνια. Έπρεπε να πλυθούν και να κάνουν την ανάγκη τους σε δεξαμενές και τουαλέτες χωρίς καμία ιδιωτικότητα, ενώ σπανίως τους επέτρεπαν να βγουν από τα κελιά.
Οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης του Ελ Σαλβαδόρ αρνήθηκαν να σχολιάσουν τις μαρτυρίες. Ο εκπρόσωπος του προέδρου Μπουκέλε στις ΗΠΑ, Νταμιάν Μέρλο, χαρακτήρισε τους κρατούμενους εγκληματίες και τις καταγγελίες τους «ανυπόστατες». Το υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ ισχυρίστηκε ότι πρόκειται για μέλη της συμμορίας Tren de Aragua, αν και σε δικαστικά έγγραφα οι ίδιες οι αμερικανικές αρχές παραδέχθηκαν ότι πολλοί από τους απελαθέντες δεν είχαν ποινικό μητρώο.
Η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Αμπιγκέιλ Τζάκσον, ευχαρίστησε την κυβέρνηση Μπουκέλε για την απομάκρυνση των «χειρότερων εγκληματιών», παραπέμποντας για κάθε ερώτηση στις Αρχές του Ελ Σαλβαδόρ.
Ωστόσο, οι καταγγελίες περί βασανιστηρίων, αυθαίρετων κρατήσεων, εξαφανίσεων και σεξουαλικής βίας, αν αποδειχθούν ως συστηματικές και εν γνώσει των Αρχών, ενδέχεται να συνιστούν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, δήλωσε η δικηγόρος Ιζαμπέλ Ρόμπι από τον οργανισμό Robert F. Kennedy Human Rights.
Πολλοί από τους κρατούμενους δεν ήταν παρά απλοί άνθρωποι που είχαν εισέλθει νόμιμα στις Ηνωμένες Πολιτείες, είτε με έγκυρα έγγραφα, είτε καταθέτοντας αιτήματα ασύλου, είτε ενταγμένοι σε καθεστώς προσωρινής προστασίας.
Ο Μάρκο Χεσούς Μπασούλτο Σαλίνας εργαζόταν νόμιμα στις ΗΠΑ για να μπορεί να καλύπτει τα έξοδα της χημειοθεραπείας της μητέρας του, που πάλευε με τον καρκίνο. Ο Άντρι Ερνάντες, μακιγιέρ στο επάγγελμα, είχε γίνει δεκτός από τις αρχές με ραντεβού μέσω της πλατφόρμας CBP One, δηλώνοντας επίσημα ότι φοβόταν διώξεις στη Βενεζουέλα λόγω του ότι είναι ομοφυλόφιλος. Ο Ρότζερ Μολίνα, διανομέας φαγητού και ερασιτέχνης ποδοσφαιριστής, είχε περάσει όλους τους απαραίτητους ελέγχους και είχε ενταχθεί σε εγκεκριμένο πρόγραμμα επανεγκατάστασης προσφύγων του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Κι όμως, όλοι τους κατέληξαν στα μπουντρούμια του Ελ Σαλβαδόρ.
Στις 15 Μαρτίου, δεμένοι με χειροπέδες, αλυσίδες στη μέση και τους αστραγάλους, επιβιβάστηκαν σε τρία ναυλωμένα αεροπλάνα. Δεν τους αποκάλυψαν τον προορισμό. «Σας ετοιμάσαμε μια έκπληξη» θυμάται να του είπε ένας Αμερικανός αξιωματικός. Όταν το αεροπλάνο προσγειώθηκε, ο Μπασούλτο κοίταξε από τη χαραμάδα και είδε τη σημαία του Ελ Σαλβαδόρ. Ξέσπασε πανικός, κάποιοι αρνήθηκαν να αποβιβαστούν.
Μια γυναίκα δέχθηκε χτύπημα από φρουρό. Οι φωνές πλημμύρισαν την καμπίνα. Οι κρατούμενοι ξυλοκοπήθηκαν, σύρθηκαν έξω, φορτώθηκαν σε λεωφορεία. Κάποιοι χτυπήθηκαν τόσο άσχημα, που αιμορραγούσαν στο πρόσωπο.
Στον δρόμο, οι κουκουλοφόροι φρουροί φώναζαν: «Καλώς ήρθατε στο Ελ Σαλβαδόρ! Καλώς ήρθατε στην κόλαση!».
«Δεν θα φας κοτόπουλο ξανά στη ζωή σου»
Στο CECOT, ο Μπασούλτο είπε ότι οι φύλακες του ξύρισαν το κεφάλι, του πήραν τα ρούχα, το κινητό του, 700 δολάρια σε μετρητά και το χρυσό μενταγιόν που φορούσε για γούρι. Ο Ερνάντες ξέσπασε σε λυγμούς, όταν είδε να του ξυρίζουν τα μαλλιά: «Γιατί μου το κάνετε αυτό; Είμαι στιλίστας μακιγιάζ, είμαι γκέι, δεν είμαι μέλος συμμορίας».
Οι κρατούμενοι στοιβάχτηκαν σε μια αποθήκη, ανάμεσα σε φωτογράφους και φρουρούς, και αναγκάστηκαν να γονατίσουν. Ο διευθυντής της φυλακής τους απηύθυνε τον λόγο. Εδώ, τους είπε, δεν θα έχετε κανένα δικαίωμα -ούτε δικηγόρο, ούτε ήλιο, ούτε κοτόπουλο ή κρέας ποτέ ξανά. «Ο μόνος τρόπος να φύγετε από εδώ» προσέθεσε, «είναι μέσα σε μαύρη σακούλα».
Το CECOT κατασκευάστηκε το 2023 από την κυβέρνηση Μπουκέλε ως το αποκορύφωμα της καταστολής εναντίον των συμμοριών. Χαιρετίστηκε ως η μεγαλύτερη φυλακή της Αμερικής, με χωρητικότητα αρχικά 20.000 και στη συνέχεια 40.000 κρατουμένων. Εντυπωσιακό συγκρότημα, χτισμένο σε περισσότερα από 280 στρέμματα, με ηλεκτροφόρους φράκτες, 19 πύργους επιτήρησης και στέγες από αιχμηρό μεταλλικό πλέγμα.
Οι Βενεζουελανοί κρατούνταν ανά 20 σε τσιμεντένια κελιά, με τοίχους σημαδεμένους από ιδρώτα, αποξηραμένο αίμα και χαρακιές νυχιών, όπως περιέγραψε ένας κρατούμενος. Ο κάθε χώρος περιλάμβανε 80 μεταλλικά κρεβάτια, στοιβαγμένα σε τέσσερις ορόφους. Η χρήση τουαλέτας και νερού γινόταν υπό αυστηρή επιτήρηση και σε καθορισμένες ώρες.
Δεν υπήρχαν παράθυρα, ούτε ανεμιστήρες. Καταλάβαιναν την ώρα της ημέρας από τη ζέστη που τους έκανε να ιδρώνουν και το κρύο που πάγωνε τα κρεβάτια τους το βράδυ. Τον ήλιο δεν τον έβλεπαν ποτέ -και κάποιες φορές άκουγαν τη βροχή.
«Το CECOT ήταν φτιαγμένο για ζώα» είπε ο 35χρονος Χούλιο Φερνάντες Σάντσες. «Είχε σχεδιαστεί για να σε τρελάνει ή να σε οδηγήσει στην αυτοκτονία».
Όσοι είχαν ιατρικά προβλήματα μεταφέρονταν στο Κελί 8, σύμφωνα με τον Φερνάντες. Εκεί υπήρχαν διαβητικοί, άνθρωποι με δερματικές παθήσεις ή κρίσεις πανικού. Ένας διαβητικός κρατούμενος κάποια στιγμή πήρε λάθος ινσουλίνη και άρχισε να έχει σπασμούς. Πέρασε μισή ώρα, μέχρι να τον μεταφέρουν σε ιατρείο.
«Η γιατρός μας έβλεπε να μας δέρνουν και μετά μας ρωτούσε: “Πώς νιώθεις;” χαμογελώντας» είπε ο Μπασούλτο. «Ήταν η πιο διεστραμμένη μορφή εξευτελισμού».
Ο Τίτο Μαρτίνες, 26 ετών, είχε διαγνωστεί με νεφρική ανεπάρκεια όταν βρισκόταν υπό κράτηση στις ΗΠΑ. Έπειτα από συνεχείς ξυλοδαρμούς στο CECOT, δεν μπορούσε πλέον να σηκωθεί από το κρεβάτι. Ούρησε πάνω του, και εξαρτιόταν από τους συγκρατούμενούς του, για να τον ταΐσουν. Όταν τον μετέφεραν τελικά στον γιατρό, του είπαν ότι το ένα νεφρό του λειτουργούσε μόλις στο 20% και ότι σύντομα θα χρειαζόταν αιμοκάθαρση.
Η παραβίαση των κανόνων είχε συνέπειες. Μια μέρα, ο Ερνάντες πήγε να πλυθεί χωρίς να ειδοποιήσει τους άλλους να προσέχουν για φρουρούς. Συνελήφθη και μεταφέρθηκε στο κελί απομόνωσης. Εκεί, τέσσερις άντρες με γκλομπ τον άγγιξαν, τον απείλησαν και τον εξανάγκασαν να προβεί σε σεξουαλική πράξη, σύμφωνα με τα λεγόμενά του.
Έπειτα από εβδομάδες καθημερινών ξυλοδαρμών, οι κρατούμενοι ξεκίνησαν απεργία πείνας. Τέσσερις μέρες χωρίς φαγητό και νερό. «Άρχισαν να λιποθυμούν, να σωριάζονται στο πάτωμα» θυμάται ο Μέρβιν Γιαμαρτέ, 29 ετών. «Οι φύλακες γελούσαν». Όταν ούτε αυτό απέδωσε, μερικοί χρησιμοποίησαν κομμάτια μεταλλικών σωλήνων για να χαράξουν το δέρμα τους και να γράψουν με το αίμα τους πάνω στα σεντόνια: «Δεν είμαστε τρομοκράτες, είμαστε μετανάστες».
Δύο μήνες μετά την άφιξή τους, η απόγνωση ξέσπασε. Κρατούμενοι ξήλωσαν σιδερένια κάγκελα από τα κρεβάτια και έσπασαν τις κλειδαριές. Πετούσαν σαπούνια, χυμούς και κομμάτια τσιμέντου στους φρουρούς. Εκείνοι απάντησαν με πλαστικές σφαίρες, εισέβαλαν στα κελιά και ανάγκασαν τους άντρες να γονατίσουν με τα χέρια πίσω από τα κεφάλια τους. «Μας πατούσαν τα πόδια μέχρι που δεν τα νιώθαμε πια» είπε ο Λεόν Ρένγκελ.
Μετά ήρθε η τιμωρία: «La Isla». Ο Μολίνα άκουγε ουρλιαχτά επί ώρες. Την επόμενη μέρα, οι φρουροί έβαλαν τους δεμένους κρατούμενους σε σειρά και άρχισαν να τους χτυπούν ο ένας μετά τον άλλον. Ένας έχασε δόντι. Ένας άλλος έπαθε εξάρθρωση στο χέρι.
Οι συνθήκες βελτιώνονταν μονάχα όταν έρχονταν εξωτερικοί επισκέπτες ή όταν η κυβέρνηση ήθελε φωτογραφίες. Μετά από μια επίσκεψη του Ερυθρού Σταυρού, μοίρασαν Βίβλους στα κελιά. Πριν από την επίσκεψη της υπουργού Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Κρίστι Νόεμ, τους έδωσαν καλύτερο φαγητό και λεπτά στρώματα. Όταν επισκέφθηκαν τη φυλακή Αμερικανοί πολιτικοί, όσοι κρατούμενοι είχαν εμφανή τραύματα, μεταφέρθηκαν στα πιο απόμερα κελιά.
Το Διεθνές Τμήμα του Ερυθρού Σταυρού επισκέφθηκε τη φυλακή δύο φορές. Οι εκπρόσωποί του πήραν σύντομα προφορικά μηνύματα από τους κρατούμενους για τις οικογένειές τους – όλα ελεγχόμενα από το προσωπικό της φυλακής.
To άρθρο Μαρτυρίες σοκ για τα βασανιστήρια στις φυλακές – κολαστήρια του Ελ Σαλβαδόρ: «Από εδώ θα φύγετε σε μαύρη σακούλα» δημοσιεύτηκε στο NewsIT .
