Η επίσκεψη του Κρις Ράιτ, αμερικανού υπουργού Ενέργειας, στην Αθήνα στις 6 και 7 Νοεμβρίου, με αφορμή τη σύνοδο της Συνεργασίας για την Ενέργεια και το Κλίμα (P-TECC), αποκτά διαστάσεις πολύ ευρύτερες από τον θεσμικό της χαρακτήρα. Η επιλογή της ελληνικής πρωτεύουσας ως έδρας της φετινής συνόδου ενισχύει τον ρόλο της Ελλάδας ως ενεργειακής πύλης της νοτιοανατολικής Ευρώπης, σε μια περίοδο κατά την οποία η γεωστρατηγική ένταση επανέρχεται στην Ανατολική Μεσόγειο. Ταυτόχρονα, η συγκυρία της επίσκεψης συμπίπτει με την κορύφωση του ελληνικού διαγωνισμού για έρευνες υδρογονανθράκων νότια της Κρήτης και με την αναμονή αποφάσεων από τις δύο μεγαλύτερες αμερικανικές εταιρείες στον τομέα.
Η Chevron εκδήλωσε από τις αρχές του έτους μη δεσμευτικό ενδιαφέρον για τα θαλάσσια οικόπεδα νότια της Κρήτης. Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας αντέδρασε με ταχύτητα, εντάσσοντας τα αιτήματα σε διεθνή διαγωνισμό που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ στις 30 Απριλίου και στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ τον Ιούνιο, με προθεσμία συμμετοχής έως τις 10 Σεπτεμβρίου. Στο ίδιο πλαίσιο εντάχθηκε και το οικόπεδο «Α2», που βρίσκεται νοτίως της Πελοποννήσου, για το οποίο είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον η Helleniq Energy.
Δίαυλος επαφών
Παράλληλα, ο υπουργός Σταύρος Παπασταύρου μετέβη στις Ηνωμένες Πολιτείες για συναντήσεις με τα επιτελεία της Chevron και της ExxonMobil, ενισχύοντας καθοριστικά έναν δίαυλο επαφών με στόχο τη διατήρηση του ενδιαφέροντος και την προετοιμασία ενδεχόμενης επιχειρησιακής συνέργειας. Λίγο αργότερα επικοινώνησε τηλεφωνικά με τη Λιζ Σβάρτσε της Chevron, ζητώντας επικαιροποίηση των χρονοδιαγραμμάτων και επιβεβαίωση της πρόθεσης συμμετοχής. Πηγές της αγοράς διατυπώνουν την εκτίμηση ότι δεν αποκλείεται η Chevron να καταθέσει προσφορά μέσω κοινοπραξίας, είτε με την Eni είτε με την BP, ενώ ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι τα οικόπεδά της γειτνιάζουν με εκείνα της ExxonMobil και της Helleniq Energy στα δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης.
Η ExxonMobil, αν και έχει ήδη συλλέξει σεισμικά δεδομένα, δεν έχει ανακοινώσει ακόμη εάν θα προχωρήσει και πότε σε ερευνητικές γεωτρήσεις. Στελέχη της αγοράς εκτιμούν ότι παρακολουθεί την πορεία του διαγωνισμού για τα οικόπεδα της Chevron, καθώς ενδεχόμενη ταυτόχρονη παρουσία των δύο τις διευκόλυνε, καθώς έχουν σαρωθεί οι γειτονικές περιοχές από τις σεισμικές έρευνες, κάτι σημαντικό σε μια τεχνικά απαιτητική περιοχή όπως το υπεράκτιο δυτικά και νότια της Κρήτης. Επισήμως, η ExxonMobil μελετά ακόμα τα δεδομένα για να λάβει την επενδυτική απόφαση για γεωτρήσεις. Το επικρατέστερο σενάριο θέλει την ExxonMobil να ξεκινά από το οικόπεδο «Νοτιοδυτικά της Κρήτης», το οποίο συνορεύει με τα ερευνητικά πεδία που διεκδικεί η Chevron, γεγονός που θα της προσφέρει μεγαλύτερο επιχειρησιακό πλεονέκτημα. Σύμφωνα με πληροφορίες, η ExxonMobil αναμένεται να λάβει την τελική επενδυτική απόφαση εντός του 2025, ενώ η καταληκτική περίοδος για την έναρξη των πρώτων ερευνητικών γεωτρήσεων προσδιορίζεται στον Απρίλιο του 2026.
Την ίδια στιγμή, η Λιβύη επιχειρεί να δημιουργήσει τετελεσμένα με ρηματική διακοίνωση στον ΟΗΕ, καταθέτοντας χάρτη που φέρνει τη δική της υφαλοκρηπίδα μέχρι τα ελληνικά οικόπεδα. Η Αθήνα αντιτείνει ότι ο σχεδιασμός των θαλάσσιων παραχωρήσεων βασίστηκε στη μέση γραμμή, όπως προκύπτει και από τους επίσημους χάρτες του Εθνικού Οργανισμού Πετρελαίου της ίδιας της Λιβύης, όπως επεσήμανε ο έλληνας υπουργός Ενέργειας. Οι ερμηνείες που δίνονται είναι δύο: είτε η κυβέρνηση της Τρίπολης δέχεται πίεση από την Άγκυρα να εργαλειοποιήσει τη θαλάσσια διεκδίκηση, είτε επιχειρεί να εκτρέψει το ενδιαφέρον των αμερικανικών εταιρειών προς τον δικό της νέο γύρο παραχωρήσεων. Σε κάθε περίπτωση, η παρουσία του Ράιτ στην Αθήνα δεν είναι απλώς θεσμική, αλλά γεωπολιτική και στρατηγικής σημασίας για την ενεργειακή αναβάθμιση της χώρας.
