Ο Ναντίμ Σάντεκ είναι τέκνο της διασποράς και της τεχνολογίας. Γεννήθηκε στην Αίγυπτο από αιγύπτιο πατέρα, επιδημιολόγο στο επάγγελμα, και από ιρλανδή μητέρα, η οποία ήταν δασκάλα. Μεγάλωσε σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, όπου ταξίδευε η οικογένειά του: Νιγηρία, Κένυα, Ινδονησία, Μπαρμπάντος, Ιρλανδία κ.λπ. Το πρώτο του πτυχίο ήταν στην ψυχολογία και ακολούθησε καριέρα στο μάρκετινγκ. Δημιούργησε καμπάνιες για μεγάλες εταιρείες τροφίμων και τεχνολογίας, σχεδίασε πρωτότυπα προγράμματα, είναι επιχειρηματίας και συγγραφέας. Τα τελευταία χρόνια είναι ιδρυτής της Shimmr AI που ασχολείται αποκλειστικά με την τεχνητή νοημοσύνη και μοντέλα επιχειρηματικής δραστηριότητας. Ο Ναντίμ Σάντεκ είναι ο άνθρωπος που έχει χειριστεί και εφεύρει μερικά από τα πιο προηγμένα εργαλεία του παρόντος και του μέλλοντος.
Τι πραγματεύεται η εταιρεία σας Shimmr ΑΙ;
Θα προσπαθήσω να σας εισαγάγω στο λεξιλόγιο της τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) για να καταλάβετε. Ξέρετε, στην τεχνητή νοημοσύνη υπάρχουν τα εξής βασικά επίπεδα: τα «modules» (αυτόνομα στοιχεία ή μονάδες τα οποία πραγματοποιούν πολύ συγκεκριμένες λειτουργίες, σε ένα ευρύ ΑΙ σύστημα), τα «agents» (λογισμικά τα οποία χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη για να εκτελέσουν καθήκοντα και να πετύχουν στόχους εκ μέρους των χρηστών, τα οποία συχνά εμφανίζουν αυτόνομες τάσεις και έχουν μεγάλη προσαρμοστικότητα) και τα «agentic frameworks» (δομές και εργαλεία τα οποία επιτρέπουν την εξέλιξη της αυτονομίας των λογισμικών AI και είναι ικανά να παρουσιάσουν εργασίες με τη μικρότερη δυνατή ανθρώπινη παρέμβαση). Ολα τα παραπάνω έγιναν σε ένα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, οφείλω να το τονίσω αυτό. Τόσο σύντομο που με εκπλήσσει καθημερινά. Ετσι λοιπόν η Shimmr AI είναι ένα «agentic framework» για την τεχνητή νοημοσύνη (μια δομή όπως είπαμε και πιο πάνω). Δημιουργούμε έναν αναλυτή που παράγει αυτό που λέμε το DNA του βιβλίου.
Τι σημαίνει το DNA του βιβλίου;
Σημαίνει ότι σε πρώτο επίπεδο η τεχνητή νοημοσύνη διαβάζει όλο το βιβλίο και κάνει κυρίως δύο συστηματικές αναλύσεις: η μία είναι η κάτοψη και το θέμα του βιβλίου. Για παράδειγμα: το τάδε βιβλίο έχει σαν θέμα το ψάρεμα στη Σουηδία. Και η δεύτερη ανάλυση που συμβαίνει παράλληλα εντοπίζει το ψυχολογικό προφίλ του βιβλίου. Δηλαδή ότι το θέμα μπορεί είναι το ψάρεμα στη Σουηδία, αλλά πραγματεύεται τη μελαγχολία και τη βία. Αυτά τα συμπεράσματα έρχονται ύστερα από ανάλυση χιλιάδων και επιμέρους παραμέτρων. Υστερα διαθέτουμε ένα «generator» (αναπαραγωγικό στοιχείο που μαθαίνει να φτιάχνει νέα, σύνθετα datas για προϊόντα), όπου θα πει: εντάξει, έχω ένα δύσκολο προϊόν – το ψάρεμα στη Σουηδία – αλλά θα καταφέρω να το φτάσω όσο μακριά μπορώ. Ο «generator» θα φτιάξει εικόνες, υπότιτλους και σενάρια με σκοπό τη viral αναπαραγωγή της επικοινωνιακής καμπάνιας του βιβλίου. Στη συνέχεια θα στείλει όλο το υλικό στο «media deployer» (το τρίτο εργαλείο που διαθέτει η εταιρεία) με την εντολή να βρει κοινό που θα είναι συμβατό – θετικά διακείμενο ως προς τους άξονες και, γιατί όχι, τις αξίες που έχουν επεξεργαστεί στην καμπάνια πριν. Τότε λοιπόν είμαστε έτοιμοι να πάμε στις πλατφόρμες (Facebook, Instagram, TikTok κ.λπ.) και να ανακοινώσουμε ότι έχουμε αυτό το προφίλ στη συγκεκριμένη καμπάνια – για το βιβλίο με το ψάρεμα στη Σουηδία –, βρείτε μας κοινό που θα ταιριάζει σε αυτό το προφίλ. Η όλη στρατηγική της επικοινωνίας μας βασίζεται στην ψυχολογία των χρηστών και στο DNA του βιβλίου.
Πόσο σημαντική είναι η κοινωνική ψυχολογία στη διαφήμηση του πολιτιστικού προϊόντος; Το βλέπουμε ήδη στο πολιτικό πεδίο.
Ακριβώς, στην πολιτική δοκιμάζονται συνεχώς μοντέλα και ο πολιτισμός ακολουθεί. Η ψυχολογία είναι πολύ σημαντική. Θα σας πω το εξής: με τα πρόσφατα στοιχεία που έχουμε, μπορούμε να τραβήξουμε – αιχμαλωτίσουμε το βλέμμα του χρήστη δώδεκα φορές πάνω από τον μέσο όρο. Δεν είμαστε μάγοι. Χρησιμοποιούμε αυτό που έχει ο συγγραφέας και το φέρνουμε στο φως με πιο δυναμική μορφή. Αναπτύσσουμε – όπως και πολλές άλλες εταιρείες – τον άξονα της αποδοτικότητας για να συναντήσουμε το σωστό κοινό, όπως και την επιδραστικότητα της δημιουργικής μας καμπάνιας βάσει της ψυχολογίας, με επίκεντρο το έργο του συγγραφέα. Εστιάζουμε σε όλο το φάσμα της πολιτιστικής δραστηριότητας: μουσική, podcasts, games, εικαστικά. Οπουδήποτε υπάρχουν δυνατότητες ανακάλυψης. Το κοινό τα τελευταία χρόνια ψάχνει συνεχώς τι θα επιλέξει για να δει και να ταυτιστεί. Από την πολιτική γραμμή ενός κόμματος μέχρι την ψυχαγωγία του. Μας ενδιαφέρουν τα πεδία και οι καλλιτέχνες που έχουν αφηγηματικό βάθος, που σημαίνει ψυχολογικό βάθος.
Πώς και με ποιον τρόπο σάς ενδιαφέρει ο εκδοτικός χώρος;
Το πρώτο μας κίνητρο δεν ήταν άλλο από τους εκδοτικούς καταλόγους. Ο αριθμός των εκδοθέντων βιβλίων είναι τερατώδης. Στην Αγγλία μόνο μιλάμε για δισεκατομμύρια τίτλους. Από τους οποίους – κρατηθείτε – μόλις το 5% έχει διαφημιστεί με ικανό τρόπο κατά το παρελθόν. Ετσι λοιπόν βουτάμε εκεί και ανακαλύπτουμε πάμπολλες πληροφορίες όπου δεν έχουν χρησιμοποιηθεί στα αρχεία και στις βάσεις των datas. Υστερα κάνουμε άπειρους συνδυασμούς για καλύτερα αποτελέσματα στο μέλλον.
Μιλάτε για μια εκ νέου εκσκαφή τίτλων που έχουν «σβήσει», ας το πούμε έτσι, και αυτό για εσάς είναι μετρήσιμο μέγεθος;
Ναι, είναι και θα σας εξηγήσω γιατί. Ας πούμε ότι είστε φανατικός των σκανδιναβικών νουάρ. Τα στοιχεία που σας ελκύουν στο συγκεκριμένο είδος μπορεί να υπάρχουν σε έναν άλλο συγγραφέα, μιας τελείως διαφορετικής κουλτούρας και γλώσσας, ας πούμε της Μογγολίας. Ο συγγραφέας από εκεί γράφει καθηλωτικά ψυχολογικά δράματα που συγγενεύουν με το σκανδιναβικό νουάρ. Τώρα εσείς δεν έχετε την παραμικρή ιδέα για τον συγγραφέα από τη Μογγολία, ούτε οι εκδότες. Πώς μπορούσαμε να τον μάθουμε, τι γινόταν μέχρι τώρα; Θα τον μαθαίναμε αν είχα φίλο Μογγόλο με κάποια καλή φήμη, που είχε σχέση με τα εκδοτικά και μου σύστηνε έναν καθηγητή – μεταφραστή – στη Γερμανία που ασχολείται με την λογοτεχνία της περιοχής κ.λπ. Μεγάλη φασαρία όλο αυτό, με ένα σωρό ενδιάμεσους όπου η κρίση τους δεν ήταν πάντα η ορθή. Εμείς μπορούμε να τον βρούμε μέσα από ακριβή στοιχεία που θα αντλήσουμε από τους συγγραφείς του σκανδιναβικού νουάρ. Τώρα ας περάσουμε στο ζήτημα των καταλόγων. Το να πάμε σε έναν εκδότη και να συζητήσουμε το κατά πόσο έχει έναν θησαυρό στο αρχείο του, ότι κάποιοι σημαντικοί τίτλοι δεν δούλεψαν στο παρελθόν (για διάφορες εξηγήσιμες, πολλές φορές, αιτίες) και να δούμε πώς μερικοί σπουδαίοι τίτλοι μπορούν να ξαναεκδοθούν, ίσως είναι δώρον άδωρον. Διότι ο εκδότης μπορεί να μην έχει τις χρηματοδοτικές πηγές να το πράξει, η αγορά εν τω μεταξύ πιθανώς να έχει μικρύνει όσον αφορά τους συγκεκριμένους τίτλους, με την εκδοτική ομάδα να έχει πολλά άλλα προϊόντα να διαχειριστεί και τέλος ο εκδότης να μην έχει την ακριβή γνώση για τη διαφημιστική καμπάνια, η οποία κοστίζει. Ενώ με τους αναλυτές της τεχνητής νοημοσύνης όλη αυτή η κοστοβόρα δουλειά διευκολύνεται μέσω των αυτο-βελτιστοποιητικών συστημάτων. Τα οποία μέσα από τη διαδικασία «trial and failure» μπορούμε να δούμε το νέο πρόσωπο παλαιών καλλιτεχνών και να ανακαλύψουμε καινούργιους.
Ποιο είναι το asset της τεχνητής νοημοσύνης;
Ο άνθρωπος, ως οντότητα. Η ΑΙ κάνει τον άνθρωπο πιο ανθρώπινο. Η τεχνητή νοημοσύνη μάς απελευθερώνει στο να εμπιστευόμαστε περισσότερο την κρίση μας, το ένστικτό μας, την αξιολογική διεργασία μέσα μας. Κατ’ αρχάς να σημειώσω ότι πλοηγούμε τη ζωή μας περισσότερο με το θυμικό παρά με ανάλυση γεγονότων. Η AI παίρνει πάνω του τη διαρκή μας σύγχυση και ξεκαθαρίζει: αυτό είναι μαύρο, εκείνο είναι λευκό και το άλλο είναι γκρι. Τώρα μπορείς να μου πεις, άνθρωπε, τι αισθάνεσαι για αυτά ξεχωριστά.
Γιατί πιστεύετε πως τώρα πολύς κόσμος φοβάται την τεχνητή νοημοσύνη;
Υπάρχει μια γκάμα φόβων, δεν είναι ένας ακριβώς. Ενας φόβος είναι ότι ο ανθρώπινος παράγοντας, ο ρόλος του ανθρώπου όπως τον γνωρίζαμε μέχρι τώρα, θα χαθεί. Αυτός ο φόβος έχει σοβαρή δόση αλήθειας. Για παράδειγμα, οι περισσότερες τεχνολογίες μέχρι σήμερα έχουν πάρει τη χειρωνακτική εργασία από τον άνθρωπο. Η τεχνητή νοημοσύνη θα μας βάλει να σκεφτούμε αλλιώς και, ναι, πολλές ειδικότητες θα χαθούν. Αν κάνεις μια δουλειά στην οποία συνεισφέρεις με το μυαλό σου – πνευματική εργασία θα λέγαμε – και η παραγόμενη αξία – είτε συστημικά, είτε προσωπικά από εσένα – δεν είναι ικανοποιητική, με τη ρουτίνα να κυριαρχεί καθημερινά, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να την αναλάβει. Ενας άλλος φόβος είναι ότι ο άνθρωπος θα γίνει πιο τεμπέλης και μαλθακός. Κάτι που δεν το πιστεύω. Βλέπω πολλά νεότερα παιδιά που στο πανεπιστήμιο τα πήγαιναν αρκετά καλά, όμως βαριόντουσαν. Με τη διάχυση των μοντέλων ΑΙ ξαφνικά ανακτήθηκε το ενδιαφέρον. Παρακινούν την τεχνητή νοημοσύνη, κάνουν ελεύθερες ερωτήσεις και εκτός ύλης κυρίως και αξιολογούν καλύτερα τον εαυτό τους απ’ ό,τι οι παλιότεροι. Η κρίση των παιδιών αυξάνεται. Και το μυστικό βρίσκεται στη διάδραση. Δηλαδή αν πεις στο ΑΙ γράψε μου τη διπλωματική εργασία για παράδειγμα, αυτό είναι σίγουρη καταστροφή. Αν όμως πεις: σκέφτομαι το τάδε και ανησυχώ για το δείνα, ποια η γνώμη σου; Και η τεχνητή νοημοσύνη σου δώσει τρεις οπτικές γωνίες ώστε να αποφασίσεις αργότερα, τότε αυτό είναι θαυμάσιο και πολύ εκπαιδευτικό.
Μέχρι στιγμής μιλάμε για τεχνητή νοημοσύνη-ευφυΐα. Μπορεί να περάσει άμεσα σε τεχνητή συνειδητότητα;
Πιστεύω ότι εδώ γίνεται ένα λάθος. Πολλοί νομίζουν ότι το ΑΙ θα έχει πρόσβαση στα αρχεία του μυαλού μας. Δεν δουλεύει έτσι. Τοποθετεί διαφορετικά κομμάτια μας στη σειρά, με τρόπο που δεν φανταζόμασταν στο παρελθόν ότι θα υπάρξουν. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν σερφάρει πάνω στα γραμμένα του ανθρώπου αντιγράφοντάς τα. Αν και στο άμεσο μέλλον θα τα κατέχει σχεδόν όλα. Είναι νευρωνικό σύστημα. Δημιουργεί συνεχώς νέες συνάψεις. Τη συνειδητότητα είναι δύσκολο να την ορίσουμε. Ομως μπορεί να προσομοιώσει αύριο κιόλας μια μεγάλη γκάμα ανθρώπινων συναισθημάτων. Οπως και να κατανοήσει χαρακτήρες της λογοτεχνίας και του θεάτρου σε πολύ μεγάλο βαθμό.
Σε αρκετά από αυτά που λέτε, η διάδραση φαίνεται να είναι ένας από τους κύριους στόχους σας.
Δεν πέφτετε έξω. Θεωρώ τη διάδραση πολύ σημαντική. Εχετε δει κι εσείς τι συμβαίνει καθημερινά γύρω μας. Οταν είστε με μια παρέα ή είστε στη δουλειά ή στο μετρό, συχνότατα ο συνομιλητής σας θα κοιτάξει το κινητό. Να τσεκάρει μια αντίδραση στο Ισταγκραμ, την ανάρτηση μιας ειδησεογραφικής πλατφόρμας κ.λπ. Θέλουμε να ζήσουμε με πολλούς διαφορετικούς τρόπους ταυτόχρονα σημαίνει αυτό. Το βιβλίο για παράδειγμα έχει το διαχρονικό πλεονέκτημα ότι παραμένει σταθερό ως αίσθηση στον χρήστη (απτότητα, μυρωδιά, σελίδες κ.λπ.) πάνω και πέρα από το περιεχόμενο. Είναι μια off-line συντροφιά, που όμως είναι στατική και καθόλου διαδραστική. Μια ονομαστή ΑΙ εταιρεία αυτή τη στιγμή, παράγει διαδραστικά βιβλία. Τι σημαίνει αυτό: μπορείς να τα διαβάσεις, να τα ακούσεις (από ηθοποιούς κλώνους), μπορείς να τους αλλάξεις γλώσσα, ρυθμό, να συνδιαλλαγείς μαζί τους σε πραγματικό χρόνο (να εκφράσεις τις διαφωνίες και τις συμφωνίες σου)! Μπορείς να ρωτήσεις επίσης άμεσα το άβαταρ του συγγραφέα για ό,τι απορία έχεις μέσα από το βιβλίο. Η ΑΙ μπορεί να γίνει ένας έντιμος συνεργάτης με μεγάλη αποδοτικότητα, αλλά και κριτικό πνεύμα παράλληλα. Η ανθρώπινη φαντασία μπορεί να φτάσει σε νέα επίπεδα. Οσον αφορά την ανθρώπινη αφήγηση, αυτή χρειάζεται ίσως να αφήσει πίσω της την πεπατημένη και να εξελιχθεί. Τους τρόπους θα τους ανακαλύψουμε αν δεν τεμπελιάσουμε. Πιστεύω ότι στο άμεσο μέλλον τα πιο μονότονα, επαλαμβανόμενα καθήκοντα θα τα κάνει η τεχνητή νοημοσύνη, αφήνοντας σε έμας περισσότερο χώρο για δημιουργική δουλειά. Φοβάμαι εδώ ότι επειδή οι ώρες εργασίας θα μειωθούν στο μισό, θα ζητηθεί από τον άνθρωπο να κάνει τη διπλάσια δουλειά. Και αυτό είναι μεγάλο ατόπημα. Διότι ως πολιτισμός θα μας δοθεί η δυνατότητα να έχουμε τη μισή ζωή μας πίσω και να εξερευνήσουμε τις δυνατότητές μας. Εύχομαι για το αντίθετο και μπορεί να γίνει.
