«Η στρατηγική ετοιμότητας της ΕΕ», «Ενα αποτελεσματικό σύστημα επιστροφών», «Νέες λύσεις για τη διαχείριση της παράτυπης μετανάστευσης», «Η μάχη κατά του οργανωμένου τράφικινγκ»: και μόνο από τους τίτλους των τεσσάρων υπο-συνεδριάσεων στις οποίες μοιράστηκε χθες το άτυπο συμβούλιο υπουργών Εσωτερικών και Μετανάστευσης που διεξήχθη στην Κοπεγχάγη μπορεί να καταλάβει κανείς το πνεύμα του. «Οποιαδήποτε θεωρία ότι η Κομισιόν θα πρέπει να κάνει πίσω στο Μεταναστευτικό ώστε να αποφύγει την τροφοδότηση ακροδεξιών αφηγημάτων είναι παράλογη σε ένα επίπεδο που δεν μπορώ να κατανοήσω» και θα αποτελούσε «τον πιο επικίνδυνο δρόμο πολιτικά» είπε στο Politico ο (σοσιαλδημοκράτης) υπουργός Μετανάστευσης της Δανίας, Κάαρε Ντίμπβαντ. «Ισχύει το ακριβώς αντίθετο. Η Ακροδεξιά έχει ενισχυθεί επειδή δεν έχουμε λύσει το μεταναστευτικό πρόβλημα» τόνισε. Σύμφωνα με τον ίδιο, σαφής προτεραιότητα της Προεδρίας της Δανίας αποτελεί η επίτευξη τελικής συμφωνίας στο Συμβούλιο για το Μεταναστευτικό, την πολιτική των επιστροφών και τη συνεργασία με τρίτες χώρες.
Λίγες ημέρες αφότου οι υπουργοί Εσωτερικών Γερμανίας, Γαλλίας, Πολωνίας, Τσεχίας, της Δανίας και Αυστρίας συμφώνησαν στην ανάγκη μιας πιο αυστηρής πορείας στην πολιτική μετανάστευσης και ασύλου, οι υπουργοί των «27» συναντήθηκαν και με υψηλόβαθμους αξιωματούχους υπηρεσιών της ΕΕ και του ΟΗΕ προκειμένου να συζητήσουν αφενός την πρόταση της Κομισιόν για τις «επιστροφές» (βλ. απελάσεις) μεταναστών που δεν λαμβάνουν άδεια παραμονής στην ΕΕ, αφετέρου το σχέδιο δημιουργίας «κόμβων επιστροφών» δηλαδή (πάρκινγκ ψυχών κατ’ άλλους…) σε χώρες εκτός ΕΕ, και δη στην Αφρική, όπου θα μεταφέρονται οι απορριφθέντες αιτούντες άσυλο. Σε ό,τι αφορά την ευρωπαϊκή πρόταση περί ενιαίας πολιτικής απελάσεων, ο Ντίμπβαντ δήλωνε εκ των προτέρων αισιόδοξος ότι θα υπήρχε «κάποιου είδους συνεννόηση». Σε ό,τι αφορά, όμως, τις (τόσο πολιτικά όσο και νομικά αμφιλεγόμενες) «νέες» ή «καινοτόμες λύσεις» για τη διαχείριση της παράτυπης μετανάστευσης, η μόνη του ελπίδα ήταν «μια ανοιχτή συζήτηση». Οι συνθήκες απαιτούν «αποτελεσματική και γρήγορη διαχείριση της μετανάστευσης» τόνισε και ο ευρωπαίος επίτροπος Μετανάστευσης, Μάγκνους Μπρούνερ.
Ο ίδιος τόνισε την ανάγκη ενός πιο λειτουργικού συστήματος μετανάστευσης. Οπως είπε, «προχωρούμε με τη μεταρρύθμιση του συστήματος ασύλου και μετανάστευσης, με βάση το Σύμφωνο για το Ασυλο και τη Μετανάστευση. Ηδη από τους πρώτους μήνες της νέας Επιτροπής προτείνουμε τα κομμάτια που λείπουν. Το Σύμφωνο αποτελεί σταθερή βάση, αλλά υπάρχουν ακόμα ελλείψεις, όπως ο κανονισμός για τις επιστροφές, η αναθεώρηση της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας και η λίστα με τις ασφαλείς χώρες καταγωγής». Παράλληλα, υπογράμμισε τη σημασία της εξωτερικής διάστασης και την ανάγκη στενότερης συνεργασίας με τρίτες χώρες, καθώς και την αύξηση της χρηματοδότησης.
Τα ευρωπαϊκά σχέδια, σημειώνουν οι “Financial Times”, δεν απέχουν πολύ από το ματαιωμένο σχέδιο των βρετανών Συντηρητικών να στέλνουν αιτούντες άσυλο στη Ρουάντα ή τη βασανισμένη συμφωνία Ιταλίας – Αλβανίας για μεταφορά και στέγαση μεταναστών που φτάνουν στην πρώτη σε κέντρα υποδοχής στη δεύτερη. Οι εκπρόσωποι των δύο υπηρεσιών του ΟΗΕ κλήθηκαν στο άτυπο συμβούλιο ακριβώς για να περιγράψουν ποιοι θα μπορούσαν να είναι οι πιθανοί ρόλοι τους στη διαχείριση διαφορετικών ειδών κέντρων σε χώρες εκτός ΕΕ. Το «σχέδιο Ρουάντα» της Βρετανίας, βέβαια, απέτυχε λόγω ακριβώς των φόβων ότι θα παραβίαζε το διεθνές δίκαιο – με βάση στοιχεία που κατέθεσε η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Και οι «καινοτόμες λύσεις» είναι παραλλαγές αυτής της ιδέας. Οι υποστηρικτές τους, ωστόσο, λένε ότι θα διαφέρουν αρκετά ώστε να είναι νομικά εφικτές.
Μια επιλογή, πέραν των «κόμβων επιστροφής», είναι οι λεγόμενοι χώροι ασφαλείας εκτός ΕΕ, όπου θα μπορούσαν να διεκπεραιώνονται οι αιτήσεις ασύλου. Σύμφωνα με αξιωματούχους, οι άνθρωποι που διασώζονται στη Μεσόγειο θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να μεταφέρονται σε κέντρα σε χώρες της Βόρειας Αφρικής και να ελέγχονται εκεί. Ωστόσο, αρκετοί αξιωματούχοι που ασχολούνται με το θέμα παραδέχονται ότι το κύριο εμπόδιο, πέρα από τις νομικές ανησυχίες, είναι να βρεθεί μια χώρα πρόθυμη να στεγάσει τα ανεπιθύμητα κέντρα ασύλου της ΕΕ.
«Σε όλη την Ευρώπη», δήλωσε σε κάθε περίπτωση χθες από την Κοπεγχάγη ο «σκληρός» υπουργός Εσωτερικών του Εμανουέλ Μακρόν, Μπρουνό Ρεταγιό, «είτε οι κυβερνήσεις είναι συντηρητικές είτε είναι σοσιαλδημοκρατικές, όλοι οι λαοί προβάλλουν το ίδιο αίτημα. Πρέπει να ανακτήσουμε τον έλεγχο της συχνά μαζικής μετανάστευσης που μας έχει ξεφύγει εντελώς. Είναι και ζήτημα εθνικής κυριαρχίας». Ξεκάθαρα υπέρ των «κόμβων επιστροφής» τάχθηκε στο μεταξύ ο γερμανός ομόλογός του, Αλεξάντερ Ντόμπριντ, ο οποίος δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να επιδιώξει η Γερμανία δικές της συμφωνίες στο Μεταναστευτικό, εκφράζοντας παράλληλα την πεποίθηση πως «μία πανευρωπαϊκή προσέγγιση θα μπορούσε να λειτουργήσει, γιατί προσφέρει μεγαλύτερες πιθανότητες εφαρμογής». Ρεταγιό και Ντόμπριτς είχαν συμφωνήσει την Παρασκευή στο Τσούγκσπιτσε ότι «οι επιστροφές στο Αφγανιστάν και τη Συρία πρέπει να είναι δυνατές».
