Η αιφνιδιαστική απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να απαγορεύσει την εγγραφή ξένων φοιτητών στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ δεν αποτελεί απλώς μια πολιτική κίνηση. Ήταν ένα σοκ για ολόκληρο τον ακαδημαϊκό κόσμο των Ηνωμένων Πολιτειών — ένα πλήγμα στην καρδιά του διεθνούς χαρακτήρα της ανώτατης εκπαίδευσης. Αντί όμως να αιφνιδιαστεί και να υποχωρήσει, το Χάρβαρντ αντέδρασε με νηφαλιότητα και στρατηγική: επιλέγει τη συνεργασία αντί της σύγκρουσης και στρέφεται προς την οικοδόμηση ενός παγκόσμιου δικτύου που θα εξασφαλίσει τη συνέχεια, όχι μόνο των σπουδών αλλά και του θεσμικού του ρόλου.
Το Harvard Business School πλήττεται ιδιαίτερα. Το 35% των φοιτητών της επόμενης τάξης προέρχονται από το εξωτερικό, με σημαντικές παρουσίες από την Ασία, την Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική. Οι επιπτώσεις είναι άμεσες: φοιτητές που ήδη έγιναν δεκτοί επανεξετάζουν την απόφασή τους, μπροστά στον φόβο ότι δεν θα τους επιτραπεί η είσοδος στις ΗΠΑ. Αντί να αποδεχθεί μια κατάσταση απομόνωσης, το Χάρβαρντ κινείται επιθετικά.
Ο πρόεδρός του, Άλαν Γκάρμπερ, ανακοίνωσε σχέδιο έκτακτης ανάγκης για να διασφαλιστεί ότι οι διεθνείς φοιτητές θα μπορέσουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους – ακόμη κι αν χρειαστεί να τις πραγματοποιήσουν προσωρινά αλλού.
Σύμφωνα με τους Financial Times, το Χάρβαρντ βρίσκεται ήδη σε επαφές με κορυφαία πανεπιστήμια, όπως το University of Chicago και το London Business School, ώστε να φιλοξενήσουν αυτούς τους φοιτητές. Την ίδια ώρα, πανεπιστήμια στην Ασία, από το Χονγκ Κονγκ μέχρι την Ιαπωνία και τη Μαλαισία, ανοίγουν τις πόρτες τους. Μάλιστα, ιδρύματα όπως το University of Tokyo και η Sunway University στη Μαλαισία έχουν ήδη προσφέρει θέσεις σε φοιτητές του Χάρβαρντ, με απλοποιημένες διαδικασίες.
Αυτό το άνοιγμα δεν αποτελεί υποχώρηση. Αντιθέτως, δείχνει προσαρμοστικότητα και διορατικότητα. Το Χάρβαρντ επιχειρεί να διατηρήσει ζωντανή την επαφή του με την παγκόσμια δεξαμενή ταλέντου. Θωρακίζει τις σχέσεις του με κυβερνήσεις και δωρητές – το 60% των οποίων είναι διεθνείς απόφοιτοι – και στέλνει το μήνυμα ότι η εκπαίδευση δεν σταματά στα σύνορα.
Η κίνηση αυτή έχει βαθιά θεσμική και πολιτισμική σημασία. Σε μια εποχή γεωπολιτικής αστάθειας, το Χάρβαρντ αναδεικνύει τον εαυτό του σε κόμβο παγκόσμιας γνώσης, ικανό να επιβιώσει όχι χάρη στην εσωστρέφεια, αλλά μέσα από τη συνεργασία. Αντί να χάσει φοιτητές προς την Ασία, συμμαχεί με τα ίδια τα πανεπιστήμια που θα μπορούσαν να του «κλέψουν» μερίδιο. Δημιουργεί έτσι μια συμμαχία θεσμών, που όχι μόνο προστατεύει την ταυτότητά του, αλλά και ενισχύει τη θέση του για την επόμενη
μέρα.
Το στοίχημα του Χάρβαρντ δεν είναι οικονομικό, παρότι οι ξένοι φοιτητές συνεισφέρουν 45 δισ. δολάρια ετησίως στην οικονομία των ΗΠΑ. Είναι υπαρξιακό. Είναι το στοίχημα του ποιος θα διαμορφώσει την ανώτατη εκπαίδευση του 21ου αιώνα: τα κλειστά σύνορα ή οι ανοιχτοί ορίζοντες. Και σε αυτόν τον αγώνα, το Χάρβαρντ δείχνει να επιλέγει ξεκάθαρα στρατόπεδο. Η παράδοση είναι με το μέρος του…
