Ο Γιώργος Βρούστης ήταν μία σημαντική προσωπικότητα του κλάδου των Μεταλλωρύχων στην Ελλάδα, στη μεταπολεμική περίοδο, όντας ο πρώτος Γραμματέας της Ομοσπονδίας Μεταλλωρύχων που ιδρύθηκε στη δύσκολη μετεμφυλιακή περίοδο. Γεννήθηκε το 1919 στα Κιούρκα (Αφίδνες όπως λέγεται σήμερα η περιοχή) και ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος τον βρήκε στη Μακεδονία, όπου συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση.
Επέστρεψε στα Κιούρκα το 1946 και ακολούθως προσελήφθη από την ΟΥΛΕΝ τον πρόγονο της σημερινής ΕΥΔΑΠ. Πρωτοστάτησε στην ίδρυση σωματείου στο χώρο και γι’ αυτό τον απέλυσαν εκείνα τα δύσκολα χρόνια.
Επόμενος εργασιακός σταθμός τα ανθρακωρυχεία της Καλογρέζας, όπου στις αρχές της δεκαετίας του 1950 πρωτοστατεί στην ίδρυση σωματείου, αλλά και στην ίδρυση της ομοσπονδίας. Δεν έμεινε μόνο εντός συνόρων η προσφορά του, αλλά αποτέλεσε στέλεχος και της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας του κλάδου.
Άλλωστε στη χώρα μας εκείνα τα χρόνια σε πολλές περιοχές, όπως το Λαύριο, οι Σέρρες, η Ραφήνα, η Ελευσίνα, το Μαντούδι, η Μύκονος, η Σέριφος και αλλού οι εργαζόμενοι στις στοές όποιο ορυκτό και αν έβγαζαν, είτε χρωμίτη, είτε βαρίτη, είτε βωξίτη, είτε λιγνίτη, είτε άνθρακα, είχαν πολύ σοβαρά προβλήματα.
Άλλοι έμεναν σε παραπήγματα κοντά στο χώρο δουλειά, όπως πχ στην Καλογρέζα, ή στην Ερέτρια Φαρσάλων, όλοι δούλευαν κάτω από ανυπόφορες συνθήκες.
Όπως μας είπε ο γιός του Γιώργου Βρούστη, ο Άρης Βρούστης, οι συνθήκες εργασίας στην Καλογρέζα, ήταν απολύτως ανθυγιεινές, δουλειά μέσα στη λάσπη, παιδική εργασία, επίσης η εργοδοσία αξιοποιούσε και την εργασία γυναικών.
Το ίδιο μοτίβο ακολουθούσε η εργοδοτική πλευρά και σε όλες τις άλλες επιχειρήσεις του κλάδου στη χώρα.
Σε όλο αυτό το εργασιακό περιβάλλον, σε μία Ελλάδα που πάσχιζε να γιατρέψει τις πληγές της οικονομικές μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και πολιτικές μετά τον εμφύλιο, πολλοί μετανάστευαν για εργασιακούς λόγους.
Αυτοί που έμεναν για να μπορέσουν να ανταποκριθούν στο κόστος της ζωής, δεν είχαν και πολλές επιλογές, έτσι η απεργία για βελτίωση των όρων αμοιβής και των συνθηκών εργασίας ήταν ο «μονόδρομος» της εποχής, ειδικά στις δεκαετίες του 1950 και του 1960.
Στην Καλογρέζα, που πρέπει να σημειώσουμε ότι μετά τη λήψη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και την φυγή του πρώην ιδιοκτήτη – εκμισθωτή, αλλά και συνεργάτη των Γερμανών, Aπόστολου Πεζά, τα ανθρακωρυχεία τα δούλεψαν για έξι μήνες οι εργαζόμενοι.
Ανοίχτηκε το 1949 και νέο πηγάδι κοντά στο χώρο που αργότερα βρέθηκε η εταιρεία ΑΛΤΕΚ η οποία δεν υπάρχει πια.
φωτο από την περιοχή όπως είναι σήμερα
Μεταπολεμικά τα λιγνιτωρυχεία εκμεταλλεύτηκε κυρίως η εταιρία «ΑΕ Εμπορικών και Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων», ενώ χρησιμοποιήθηκαν κονδύλια από το σχέδιο Μάρσαλ.
Στις 28 Μαρτίου 1952 αποφασίστηκε απεργία που κράτησε 32 μέρες. Εξόφληση δεδουλευμένων, αυξήσεις, μέτρα υγιεινής και ασφάλειας το πλαίσιό της. Μαζί με αυτά και η ανάκληση των τριών απολύσεων που έγιναν για «παραδειγματισμό». Για στήριξη των απεργών οι γυναίκες μάζευαν χόρτα και αγόραζαν λίγο λάδι και ψωμί, κατά κανόνα βερεσέ, ώστε να τους στηρίξουν. Τελικά νίκησαν με αυξήσεις 30 και άνω.
Νέα απεργία το Σεπτέμβρη του 1952 με διάρκεια 65 μέρες και στόχο να μην μπει σε λειτουργία το κοπτικό μηχάνημα που είχε αγοραστεί, γιατί θα στοίχιζε μελλοντικά θέσεις εργασίας. Η απεργία δεν είχε τη στήριξη της κοινής γνώμης και έληξε άδοξα, το δε μηχάνημα ήταν για εδάφη τελείως διαφορετική από αυτά της Καλογρέζας και επί της ουσίας δεν αποτέλεσε απειλή.
Μεγάλες απεργίες στην Καλογρέζα έγιναν το 1953 και το 1957, η μία μάλιστα κράτησε 40 ημέρες και είχε εξελιχθεί τον Νοέμβριο του 1953 με συμμετοχή σε αυτήν των 320 από τους συνολικά 325 εργαζόμενους και με αιτήματα την αύξηση του ημερομίσθιου κατά 50% και την επαναπρόσληψη των απολυμένων).
Το 1957 στις 4 Μαΐου 1957 οι εργαζόμενοι ξεκίνησαν απεργία πείνας και μάλιστα ένα σημαντικό ρεπορτάζ για τις συνθήκες εργασίας έκανε ο νεαρός τότε δημοσιογράφος Φρέντυ Γερμανός στις 10-5-1957.
Η απεργία έληξε με τη διαβεβαίωση που έδωσε ο αναγκαστικός διαχειριστής ότι θα ικανοποιηθούν τα αιτήματα των εργαζομένων.
Πάντα σε αυτές τις περιπτώσεις, κάθε κινητοποίηση γινόταν υπόθεση όλης της περιοχής και της τοπικής κοινωνίας, αφού ζούσε από το συγκεκριμένο κλάδο, πολλοί ήταν και κάτοικοι και εργαζόμενοι, άλλοι ήταν μέλη οικογενειών των εργαζόμενων και άλλοι ζούσαν από εργασίες «δορυφορικές» σε σχέση με την βασική επιχείρηση.
Οι έρανοι υπέρ των απεργών από γυναίκες και παιδιά ήταν συχνή κίνηση αλληλεγγύης, όπως και η συμμετοχή τους στις κινητοποιήσεις-διαδηλώσεις.
Ταυτόχρονα σε Λαύριο, Σέρρες, Ελευσίνα και αλλού, όλα εκείνα τα χρόνια, ξεσπούσαν εργατικές κινητοποιήσεις, άλλωστε για το οικονομικό, άλλοτε για τις συνθήκες εργασίας, δυστυχώς με συχνές «αφορμές», θανάτους και ατυχήματα.
Την ίδια ώρα που τα μικρά παιδιά στις περιοχές κατοικίες και εργασίας των μεταλλωρύχων έπαιζαν στις στοές και τους λόφους του άνθρακα ή των μεταλλευμάτων, «έφταναν» και οι μηχανές που δημιουργούσαν ανησυχία στους εργαζόμενους, ότι θα απολυθούν, αφού μέρος της χειρωνακτικής εργασίας θα το αντικαθιστούσε η μηχανική.
Ο Γιώργος Βρούστης είχε εκφράσει την άποψη ότι αντιθέτως έτσι θα μπορούσε να γίνει πιο παραγωγική η εργασία και να μην κλείσει το ανθρακωρυχείο και οι ίδιοι θα μπορούσαν να διεκδικήσουν και καλύτερες αμοιβές και βελτίωση των συνθηκών εργασίας και καλύτερα ωράρια.
Ο συνδικαλισμός δύσκολος και οι πιέσεις ήταν συνεχείς, ειδικά από την αστυνομία, αντιληπτές φυσικά και από το οικογενειακό περιβάλλον όσων έμπαιναν στο στόχαστρο, όπως άλλωστε θυμάται ο γιός του Άρης Βρούστης.
Έφτασε όμως η αποφράδα ημέρα του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967 και στα πλαίσια των παρεμβάσεων της δικτατορίας, η ομοσπονδία διαλύθηκε, παρέμεινε στην «πιάτσα» μία άλλη από αυτές τις ελεγχόμενες συνδικαλιστικές οργανώσεις που η χούντα χρησιμοποιούσε σαν εκδοτήριο ψηφισμάτων στήριξης της «εθνικής κυβέρνησης».
Έτσι όπως μας είπε ο Άρης Βρούστης, ο πατέρας του Γιώργος, επέλεξε να πάει στην Αγγλία, όπου αν και του προτάθηκε να δουλέψει στον ίδιο κλάδο (θυμίζουμε ότι είχε δράση και στα πλαίσια της παγκόσμιας ομοσπονδίας των μεταλλωρύχων, το αρνήθηκε και εργάστηκε ως ράφτης.
Το 1972 η δικτατορία για να «ξεμπερδεύει» με όσους δεν της ήταν αρεστοί από το συγκεκριμένο κλάδο, τους έβγαλε στη σύνταξη.
Έτσι επιστρέφοντας στην Ελλάδα ο Γιώργος Βρούστης, ήταν πλέον συνταξιούχος, αλλά αυτό δεν τον εμπόδισε να συμβάλλει στις προσπάθειες των συναδέλφων του να ξαναστήσουν και να ξαναλειτουργήσουν την Ομοσπονδία, από το 1975.
Η πλούσια ζωή του κλάδου αποτυπώθηκε και στην έκδοση της εφημερίδας της ομοσπονδίας με τίτλο «Ο Μεταλλωρύχος», της οποίας ως συνταξιούχος πλέον, ήταν μέλος της εκδοτικής της επιτροπής.
Έρευνα: Νάσος Μπράτσος
Διαβάστε αύριο στο www.ertnews.gr: Γιώργος Βρούστης: Ένα γραπτό κείμενό του από τις αναμνήσεις στις στοές των λιγνιτωρυχείων
Υ.Γ. ευχαριστούμε τον «Άλλο Τόπο Επικοινωνίας και Πολιτισμού», καθώς και τον Άρη Βρούστη, για την πολύτιμη βοήθεια με στοιχεία.
Σχετικά θέματα με μεταλλεία
8/06/2025: Θέμης Παπαϊωάννου: H ιστορία της μεταλλευτικής δραστηριότητας στο Δίστομο
Τα παλιά μεταλλεία της Ομβριακής – Το «Λαύριο» του Δομοκού
Μεταλλεία: Όταν ήταν κρυψώνες σωτηρίας από πειρατές και κατακτητές
“Υποχθόνιοι Θησαυροί” στην Καμάριζα
Οδοιπορικό στους δρόμους των μεταλλωρύχων της Σερίφου του 1916 (φωτορεπορτάζ)
Η Σέριφος τίμησε τους πεσόντες του 1916 στη μάχη για το οκτάωρο
Σέριφος: Eκδηλώσεις Πολιτισμού & Ιστορικής Μνήμης
Η ομάδα των λιγνιτωρύχων – Θύελλα Ραφήνας
Α.Ο. Aγίου Λουκά: Από τις στοές του λιγνιτωρυχείου στο γρασίδι
Η αιματηρή απεργία του 1933 στο λιγνιτωρυχείο Αγίου Λουκά Αλιβερίου
Επείγει η διάσωση των τελευταίων καταλοίπων των Λιγνιτωρυχείων Καλογρέζας
Η ιστορία των εργατικών αγώνων στη Ραφήνα – Συνέντευξη με τον Δημήτρη Μακρή
Σημείο αναφοράς στην ιστορία της Νέας Ιωνίας τα λιγνιτωρυχεία της Καλογρέζας
Ανάδειξη της ιστορικότητας των παλιών λιγνιτωρυχείων Καλογρέζας
“Όταν από τη γη έβγαζαν λιγνίτη”
Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου: Το παρελθόν συνάντησε την καινοτομία και τον Πολιτισμό
Η ιστορία των Μεταλλείων Ερέτριας Φαρσάλων – Ήταν από τα πιο παλιά της Ελλάδας (A’ μέρος)
Η ιστορία των Μεταλλείων Ερέτριας Φαρσάλων – Ήταν από τα πιο παλιά της Ελλάδας (B’ μέρος)
Οι «άγνωστες» απεργίες της δεκαετίας του 1960 στα Μεταλλεία Μυκόνου ΜΥΚΟΜΠΑΡ
Δήμητρα Λοΐζου – Βουλγαράκη: Τα παλιά μεταλλεία της ΜΥΚΟΜΠΑΡ να γίνουν μουσείο του εαυτού τους
Οι μεταλλωρύχοι της Μυκόνου – Τα μεταλλεία της ΜΥΚΟΜΠΑΡ (1955-1985)
Oι μεταλλωρύχοι της Ελευσίνας – Η πολυήμερη απεργία του 1964 και οι τραγικές συνθήκες εργασίας
www.ertnews.gr
