Η πλέον ενδιαφέρουσα – και παράδοξη – πτυχή της τρέχουσας ειρηνευτικής διαδικασίας για την επίλυση του Κουρδικού στην Τουρκία είναι ο κομβικός ρόλος του ελάσσονος κυβερνητικού εταίρου και προέδρου του ακροδεξιού Κόμματος Εθνικιστικής Δράσεως (Milliyetçi Hareket Partisi – MHP) Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Ενώ καθ’ όλην την μακρά πολιτική του σταδιοδρομία, στεκόταν εμπόδιο σε οποιαδήποτε προσπάθεια διαβουλεύσεως μεταξύ του τουρκικού και του κουρδικού στοιχείου, κατά τους τελευταίους μήνες ο τελευταίος εμφανίζεται ως διαπρύσιος υποστηρικτής της συμφιλιώσεως. Παραδοσιακοί πολιτικοί του αντίπαλοι έφθασαν στο σημείο να αισθάνονται άβολα, καθώς τα επιχειρήματα Μπαχτσελί ταυτίζονται πλέον με τα δικά τους. Είναι γεγονός ότι ορισμένες δηλώσεις του αρχηγού του MHP θα είχαν οδηγήσει στην σύλληψη και προφυλάκιση οιουδήποτε άλλου πολιτικού στελέχους ή και πολίτη είχε το θάρρος να διατυπώσει τέτοιες απόψεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αναφορά του στην πιθανότητα να εμφανισθεί ο Αμπντουλάχ Οτζαλάν στο βήμα του τουρκικού κοινοβουλίου και να υποστηρίξει από εκεί την ειρηνευτική διαδικασία και την αυτοδιάλυση του ΡΚΚ.
Πώς εξηγείται αυτή η αναστροφή αλλά και η ανοχή των Αρχών; Ο αρχηγός του ΜΗΡ επιχειρεί να εμφανισθεί ως αυθεντικός εκφραστής του τουρκικού εθνικού συμφέροντος, αλλά και των απόψεων της τουρκικής γραφειοκρατίας. Κατά τα πρώτα έτη της κυβερνήσεως Ερντογάν είχε επιχειρηθεί ο έλεγχος του κρατικού μηχανισμού μέσω της οργανώσεως του Φετχουλάχ Γκιουλέν, και οι ακροδεξιοί πυρήνες είχαν συρρικνωθεί. Ωστόσο, μετά τη σύγκρουση Ερντογάν – Γκιουλέν, η κυβέρνηση Ερντογάν επεδίωξε την συμφιλίωση με τα ακροδεξιά στοιχεία και επέτρεψε την εκ νέου ενίσχυσή τους. Η στροφή αυτή επικυρώθηκε και με την εκλογική συνεργασία με το ΜΗΡ από το καλοκαίρι του 2015, η οποία εσήμανε και το τέλος της ειρηνευτικής διαδικασίας για το Κουρδικό.
Η συνεργασία αυτή ευδοκίμησε επί σχεδόν δεκαετία και επέτυχε να ηγεμονεύσει πολιτικώς στην Τουρκία, μέχρι την πρόσφατη ανάδειξη των Ιμάμογλου και Γιαβάς ως επιδραστικών πολιτικών παραγόντων εντός της αντιπολιτεύσεως. Η άνοδος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (Cumhuriyet Halk Partisi – CHP) και η προοπτική συμπήξεως πλειοψηφικής πολιτικής συμμαχίας με την συμμετοχή συντηρητικών αλλά και φιλοκουρδικών πολιτικών σχηματισμών ερμηνεύεται πλέον ως ευθεία απειλή εναντίον του τουρκικού εθνικού συμφέροντος και της γραφειοκρατίας. Επομένως είναι αναγκαία η διάσπαση του μετώπου της αντιπολιτεύσεως διά μιας ειρηνευτικής διαδικασίας, η οποία ελπίζεται ότι θα απομακρύνει ένα ικανό μέρος της κουρδικής πολιτικής ηγεσίας, αλλά και των ψηφοφόρων κουρδικής καταγωγής, από τον συνασπισμό της αντιπολιτεύσεως.
Η αυτοδιάλυση του ΡΚΚ επιδιώκεται επομένως να παρουσιασθεί ως νίκη των τουρκικών δυνάμεων στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Πόσο διατεθειμένη ωστόσο είναι η τουρκική κοινή γνώμη, εθισμένη στην εθνικιστική προσέγγιση του κουρδικού ζητήματος, να αποδεχθεί βήματα όπως η απελευθέρωση Οτζαλάν ή η συνταγματική κατοχύρωση κουρδικών μειονοτικών δικαιωμάτων; Για αυτό και το πιθανότερο σενάριο παραμένει η υπαναχώρηση της τουρκικής κυβερνήσεως από την διαδικασία επιλύσεως του Κουρδικού, όταν η απειλή που εκπροσωπεί η δημοφιλία του Εκρέμ Ιμάμογλου και του Μανσούρ Γιαβάς αμβλυνθεί ή όταν οι απαιτήσεις της κουρδικής πλευράς υπερβούν τα όρια που η τουρκική πλευρά θεωρεί διαχειρίσιμα ενώπιον της τουρκικής κοινής γνώμης.
Ο Ιωάννης Ν. Γρηγοριάδης είναι αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Μπίλκεντ και επικεφαλής του Προγράμματος Τουρκίας του ΕΛΙΑΜΕΠ
