To άρθρο της «Γιούταρνι Λιστ» προκάλεσε σοκ στην Κροατία. Το μαύρο χρήμα είναι κι εκεί πρόβλημα. Οπως σημειώνει η μεγάλη εφημερίδα του Ζάγκρεμπ, «σε ολόκληρο τον κόσμο το ξέπλυμα μαύρου χρήματος μέσω της αγοράς και εκμετάλλευσης ακινήτων αποτελεί διαχρονικό πρόβλημα για τις κυβερνήσεις και τις διωκτικές Αρχές. Είτε μέσω υπερτιμολογημένων επενδύσεων, είτε μέσω εταιρειών – φαντασμάτων, είτε με την αγορά γης και πολυτελών ακινήτων χωρίς λογική επιχειρηματική βάση, το real estate είναι ένας από τους πιο διαδεδομένους μηχανισμούς ξεπλύματος παράνομου χρήματος. Ωστόσο, υπάρχει μία αξιοσημείωτη εξαίρεση στον ευρωπαϊκό χάρτη: η Κροατία. Οχι επειδή δεν υπάρχει διαφθορά ή μαφιόζικη διείσδυση – το αντίθετο. Αλλά επειδή… δεν εντοπίζεται ποτέ.
Στα τέλη του 2018, η αποχώρηση της Μαρτίνα Ντάλιτς από την κυβέρνηση και η αντικατάστασή της από τον Ντάρκο Χόρβατ στο υπουργείο Οικονομίας έφεραν μια καθοριστική αλλαγή. Ο Χόρβατ, ο οποίος αργότερα κατηγορήθηκε από την εισαγγελία USKOK για διαφθορά, διευκόλυνε την επιστροφή του παλιού στελέχους του HDZ, Αντρίγια Μικούλιτς, στο προσκήνιο. Με αυτόν επικεφαλής, όλοι οι επιθεωρητές από διαφορετικά υπουργεία συγκεντρώθηκαν υπό μία διοίκηση – τη λεγόμενη “κεντρική επιθεώρηση”.
Από το 2019 έως σήμερα, η Κροατία βρίσκεται σε μια κατάσταση πλήρους ελέγχου του κρατικού μηχανισμού εποπτείας από ένα μόνο κέντρο εξουσίας. Η πρόθεση ήταν, υποτίθεται, να αυξηθεί η αποδοτικότητα και να περιοριστεί η διαφθορά. Ομως, στην πράξη, αυτή η έλλειψη αποκεντροποίησης οδήγησε σε μια άνευ προηγουμένου αδράνεια».
Η «Γιούταρνι Λιστ» απορεί: «Τι κερδίσαμε από την ενοποίηση αυτή; Εχουν μειωθεί τα λαθραία και αμφιβόλου ποιότητας προϊόντα στις αγορές; Υπάρχει έλεγχος στα υγειονομικά πρότυπα εστιατορίων, ξενοδοχείων και κέντρων ευεξίας; Εχουν περιοριστεί η λαθροθηρία, η παράνομη εξόρυξη φυσικών πόρων ή η ρύπανση φυσικών περιοχών; Η απάντηση, σύμφωνα με ανεξάρτητους ελεγκτές, είναι αρνητική. Οι επιθεωρητές υπολειτουργούν, οι έλεγχοι είναι επιλεκτικοί και τα αποτελέσματα σχεδόν ανύπαρκτα. Το πιο ανησυχητικό όμως είναι η ολοκληρωτική απουσία σοβαρών υποθέσεων ξεπλύματος μέσω ακινήτων, ενώ όλοι γνωρίζουν ότι το real estate στην Κροατία – ειδικά σε τουριστικές περιοχές όπως το Ντουμπρόβνικ, το Σπλιτ ή τα νησιά – βρίσκεται στο στόχαστρο διεθνών κυκλωμάτων.
Το 2023, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της κροατικής υπηρεσίας για το ξέπλυμα χρήματος (UZPNO), μόλις πέντε ύποπτες συναλλαγές σχετίζονταν με ακίνητα – σε μια αγορά που κινεί εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Το ποσοστό αυτό είναι απελπιστικά χαμηλό σε σύγκριση με χώρες όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία ή ακόμα και η Σλοβενία, όπου οι αντίστοιχες υπηρεσίες αναφέρουν δεκάδες έως εκατοντάδες ύποπτες υποθέσεις ετησίως.
Η εξήγηση; Ανικανότητα ή σκοπιμότητα. Οι περισσότερες συναλλαγές σε ακίνητα γίνονται μέσω μεσαζόντων, υπεράκτιων εταιρειών και χωρίς ουσιαστική παρακολούθηση του από πού προέρχονται τα χρήματα. Οι υπηρεσίες υπολειτουργούν, ενώ τα ΜΜΕ που επιχειρούν να ερευνήσουν την υπόθεση βρίσκουν συχνά τον δρόμο τους μπλοκαρισμένο.
