Την ώρα που στο επιβλητικό, νεογοτθικού ρυθμού, κτίριο της Βουλής των Κοινοτήτων οι βρετανοί βουλευτές διαπραγματεύονταν το μέλλον των Γλυπτών του Παρθενώνα, δυόμισι χιλιόμετρα βορειότερα, στο Βρετανικό Μουσείο, εκατοντάδες επισκέπτες που επιχειρούσαν να θαυμάσουν από κοντά τα απαράμιλλα αριστουργήματα που φιλοτέχνησε ο Φειδίας έρχονταν αντιμέτωποι με μια δυσάρεστη έκπληξη: η αίθουσα που τα φιλοξενεί ήταν – για μία ακόμη φορά – κλειστή «λόγω αναγκαίων εργασιών συντήρησης».
Εξίσου «κλειστή» δήλωνε η κυβέρνηση του Κιρ Στάρμερ στο ενδεχόμενο της μόνιμης επιστροφής των έργων τέχνης της κλασικής αρχαιότητας στον γενέθλιο τόπο τους – κι αυτό, παρά την εκπεφρασμένη βούληση του Εργατικού Κόμματος να μη σταθεί εμπόδιο σε τυχόν συμφωνία που θα προκύψει μεταξύ της Αθήνας και του Βρετανικού Μουσείου. Ο βρετανός υφυπουργός Πολιτισμού σερ Κρις Μπράιαντ απέρριψε την πρόταση βουλευτή της αξιωματικής αντιπολίτευσης για «επ’ αόριστον δανεισμό» των Γλυπτών στην Ελλάδα, ενδεχόμενο που θα ισοδυναμούσε με τον μόνιμο επαναπατρισμό τους, και διεμήνυσε ότι η χώρα μας μπορεί να τα δανειστεί μόνο για… τρία χρόνια. «Βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, θα ήταν αδύνατο να εγκριθεί ένα μόνιμο ή επ’ αόριστον δάνειο», ξεκαθάρισε ο Μπράιαντ προχθές, κατά την πρώτη κοινοβουλευτική συζήτηση με θέμα τα Γλυπτά που διεξάγεται από τότε που οι Εργατικοί ήρθαν στην εξουσία. «Οι επίτροποι του Μουσείου θα πρέπει να αποδείξουν ότι είναι απολύτως βέβαιοι πως τα αντικείμενα θα επιστραφούν (σ.σ.: στη Βρετανία). Δεν νομίζω ότι αυτό θα ήταν εύκολο αν είχαν συμφωνήσει ένα μόνιμο ή επ’ αόριστον δάνειο. Με άλλα λόγια, θα έπρεπε να αλλάξουμε τον νόμο», τόνισε ο υφυπουργός. Κι όσο για το αν η κυβέρνηση του Στάρμερ σχεδιάζει νομοθετική αλλαγή που θα άνοιγε την πόρτα στον μόνιμο επαναπατρισμό των αρχαιοελληνικών τεχνουργημάτων, ο σερ Κρις δεν θα μπορούσε να υπάρξει σαφέστερος: «Δεν έχουμε καμία πρόθεση να αλλάξουμε τον νόμο».
Προειδοποίηση στον Οσμπορν
Οπως εξήγησε ο υφυπουργός – και πρώην ιερέας της Αγγλικανικής Εκκλησίας –, «τα δάνεια μπορεί να επιτραπούν μέσω μιας “ανοικτής ατομικής άδειας εξαγωγής” που χορηγείται από την κυβέρνηση». Διευκρίνισε, όμως, ότι αυτή η άδεια «μπορεί να χορηγηθεί μόνο για διάστημα έως τριών ετών» και εφόσον παρασχεθεί «εγγύηση ότι τα αντικείμενα θα επιστραφούν. Αυτό, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, βάζει τέλος σε κάθε σκέψη για επ’ αόριστον ή μόνιμο δανεισμό». Είναι αξιοπαρατήρητο ότι η κυβέρνηση των Εργατικών ταυτίζεται απόλυτα με την απελθούσα κυβέρνηση των Συντηρητικών, η οποία είχε επίσης ξεκαθαρίσει, ήδη από τον Δεκέμβριο 2023, ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να δανειστεί τα Γλυπτά για περίοδο που δεν θα υπερβαίνει τα τρία χρόνια. Ο σημερινός υφυπουργός Πολιτισμού προχώρησε ακόμη παραπέρα, κάνοντας μια έμμεση προειδοποίηση προς τον πρόεδρο του Βρετανικού Μουσείου Τζορτζ Οσμπορν, ο οποίος – όπως έχουν αποκαλύψει «ΤΑ ΝΕΑ» – διαπραγματεύεται με τον Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Γιώργο Γεραπετρίτη για τα Γλυπτά: «Οι επίτροποι του Βρετανικού Μουσείου έχουν αναλάβει υποχρεώσεις καταπιστευματοδόχου, σύμφωνα με τον νόμο περί Βρετανικού Μουσείου του 1963, τις οποίες οφείλουν να εκπληρώνουν. Εάν δεν το κάνουν, θα βρεθούν αντιμέτωποι με τη Δικαιοσύνη».
«Καλημέρα» στα ελληνικά
Ακολούθως, ο Μπράιαντ, ο οποίος άρχισε την ομιλία του… καλημερίζοντας τους βουλευτές στα ελληνικά, διευκρίνισε ότι το μόνο ενδεχόμενο που μπορεί να εξεταστεί είναι αυτό του προσωρινού δανεισμού. «Ο νόμος του 1963 περιλαμβάνει διατάξεις για προσωρινά δάνεια και, εξ όσων γνωρίζω, ο πρόεδρος του Βρετανικού Μουσείου έχει κάνει κάποιες συζητήσεις (σ.σ.: με την Ελλάδα)», είπε ο υφυπουργός, σημειώνοντας ότι η κυβέρνηση του Λονδίνου «δεν μετέχει σε αυτές τις συνομιλίες». Κι ενώ ανέφερε ότι ο Οσμπορν έχει ενημερώσει «εν συντομία» την κυβέρνηση για τις διαπραγματεύσεις, άφησε να εννοηθεί ότι δεν έχει σημειωθεί επαρκής πρόοδος ώστε να προκύψει συμφωνία: «Δεν είναι σε γνώση μου ότι έχουν σημειωθεί περαιτέρω εξελίξεις στο ζήτημα αυτό τους τελευταίους μήνες». Τέλος, υποστήριξε ότι ουδείς από την ελληνική κυβέρνηση, πλην της υπουργού Τουρισμού Ολγας Κεφαλογιάννη (τον περασμένο Νοέμβριο), έχει θίξει το θέμα των Γλυπτών σε διακυβερνητικό επίπεδο.
Μιλώντας στα «ΝΕΑ», ο Αλμπέρτο Κόστα, ο βουλευτής των Συντηρητικών που πρότεινε τον επ’ αόριστον δανεισμό, τόνισε: «Τα Γλυπτά αποτελούν σημαντικό κομμάτι της εθνικής ταυτότητας της Ελλάδας. Η Βρετανία μπορεί να ωφεληθεί περισσότερο αν συνάψει μια συμφωνία, απ’ ό,τι ωφελείται τώρα». Κατόπιν, ο πρόεδρος της Διακομματικής Ομάδας για την Ελλάδα στο βρετανικό κοινοβούλιο υποστήριξε ότι, αν το θέμα έφτανε στη βρετανική Βουλή, «η αίσθησή μου είναι ότι θα υπήρχε πολύ ξεκάθαρη πλειοψηφία υπέρ της επιστροφής των Μαρμάρων στη βάση μιας συμφωνίας που θα ωφελούσε τη Βρετανία». Ως προς τον τρόπο της επιστροφής, ο Κόστα, ο οποίος είναι επίσης πρόεδρος της Επιτροπής Δεοντολογίας της Βουλής των Κοινοτήτων, ανέφερε ότι «αρχικά, ένα προσωρινό δάνειο θα έδειχνε ότι η Ελλάδα επιδεικνύει καλή θέληση και αυτό θα οδηγούσε, κατόπιν, στη μόνιμη επιστροφή τους με την αλλαγή του νόμου».
Λίγο πιο βόρεια, στην αριστοκρατική συνοικία Μπλούμσμπερι, η Ντουβίν Γκάλερι που στεγάζει τα Γλυπτά εδώ και 208 χρόνια, βρισκόταν ερμητικά κλειστή «λόγω συντήρησης». Το 2021, η αίθουσα είχε κλείσει για έναν ολόκληρο χρόνο. Εκτοτε, συχνά πυκνά, ξαναμπαίνει ολιγοήμερο «λουκέτο». Πότε θα ανοίξει ξανά; ρωτάω ένα μέλος του προσωπικού του Μουσείου. «Μάλλον αύριο». Δηλαδή, δεν είναι σίγουρο; «Δεν ξέρω», αποκρίνεται…
